Classics To Go | 23 maart 2016

Album van de week Barenboim & Argerich

Martha Argerich en Daniel Barenboim © Guido Adler / DG

Danielito en Marthita keerden terug naar de stad van hun kindertijd met een indrukwekkend muzikaal verhaal over wat het leven hun gebracht heeft.

‘Oh, waarom kun jij niet zo zijn als Daniel?’

Zeven en acht waren ze bij hun eerste ontmoeting: pianisten Daniel Barenboim en Martha Argerich. De volwassenen noemden hen Danielito en Marthita en ze speelden eind jaren veertig verstoppertje onder de tafels tijdens de beroemde vrijdagse kamermuziekavonden in het huis van de rijke Joodse vluchteling Ernesto Rosenthal. En zo jong als ze waren, lieten ze er ook hun muzikale talenten zien. ‘We waren twee kleine Wunderkinder’, zegt Argerich. Barenboim hoorde haar als achtjarige Chopin spelen ‘met dezelfde vurigheid en schittering die ze vandaag de dag nog heeft’. En zij bewonderde vooral de enorme repertoirekennis van de één jaar jongere Danielito. ‘Hij kende verbazend veel muziek. Mijn moeder zei altijd: “Oh, waarom kun jij niet zo zijn als Daniel?”’

Beide pianisten gingen daarna hun eigen weg. Het gezin Barenboim emigreerde met de 10-jarige Daniel in 1952 naar Israël, en drie jaar later vertrok ook Argerich – toen veertien – uit Argentinië om les te nemen bij de eigenzinnige Friedrich Gulda in Wenen. Tegen die tijd studeerde Barenboim al bij de beroemde compositiepedagoge Nadia Boulanger in Parijs.

In Europa kruisten de paden elkaar weer

Als kinderen in Buenos Aires hadden beiden nooit samen gemusiceerd. Dat gebeurde pas voor het eerst in de jaren tachtig, toen Barenboim chef-dirigent was van het Orchestre de Paris. Ze maakten onder meer een prachtige opname van Noches en los jardines de España van Manuel de Falla. In die tijd gaven Barenboim en Argerich ook hun eerste recital voor piano-vierhandig. Daarna zou het weer zo’n dertig jaar duren voordat hun temperamenten opnieuw achter de piano samenvloeiden in een indrukwekkend concert in Berlijn, twee jaar geleden. Een prachtig beeld daarvan ging de wereld rond: Barenboim die even een liefdevolle hand legt op die van de nerveuze Argerich, vlak voor ze beginnen. Het live-optreden resulteerde in hun eerste album voor pianoduo met werken van Schubert, Mozart en die bijzondere bewerking van Le Sacre du Printemps van Stravinsky. De kop boven het artikel in het cd-boekje luidde destijds: ‘Van Buenos Aires tot Berlijn.’ Op hun nieuwe album zou kunnen staan: ‘Van Buenos Aires tot Berlijn en weer terug.’ In werkelijkheid staat er: ‘Een reis naar het einde en terug naar het begin.’

Er hing een heilige stilte in het Teatro Colón

Weer gaat het om de registratie van een bijzonder concert, deze keer in het kader van het tweede Buenos Aires Festival van Muziek en Bezinning, opgericht door Barenboim. Als dirigent en pianist maakt hij zich hard voor de verzoening tussen volken en godsdiensten. Barenboim nam als symbool van die gedachte zijn West-Eastern Divan Orkest – met Israëlische en Palestijnse musici – mee naar Argentinië en programmeerde concerten in een synagoge, een moskee en een kathedraal. Maar het hoogtepunt voor de meeste Argentijnen was de recital voor twee piano’s van Barenboim en Argerich in het Teatro Colón. ‘Er hing een heilige stilte in de zaal’, schreef een aanwezige. En dat is te horen op de opname met een verstilde Schumann, een schilderachtige Debussy en een uitbundige Bartók. De twee kinderen van Buenos Aires kwamen thuis na een lange reis en vertelden door de muziek wat het leven hun onderweg leerde. En dat is wat je verwacht en hoopt van musici die de zeventig gepasseerd zijn: dat ze een verhaal hebben, waaruit we kracht en wijsheid kunnen putten.