Album van de week Alfred Brendel
De verzamelde Philips-opnamen van Alfred Brendel bewijzen dat hij een uniek en onvergetelijk fenomeen zal blijven in de rijke pianistengeschiedenis.
Hij belicht ‘de onaantastbare schoonheid van de klassieke meesters’
‘Zijn opnamen laten zich beluisteren als glasheldere lezingen over de onaantastbare schoonheid van de klassieke meesters’, schreef een recensent over Alfred Brendel. Vijfentachtig wordt de pianist dit jaar. Hij is al enkele jaren geleden gestopt met het geven van concerten, al reist hij de wereld nog wel rond met zijn eigenzinnige lezingen en gedichten. Brendel heeft zijn intellectuele karakter nooit verloochend, ook niet in zijn musiceren. Die uitgesproken stijl bracht hem bewondering en verguizing – een middenweg was moeilijk te vinden. Toch erkenden ook zijn tegenstanders Brendels grote meesterschap: alleen hielden ze er niet van. Naarmate de jaren vorderden werden ze overigens milder en dikwijls veranderden ze van mening, zoals ook het spel van de pianist in de loop van de tijd warmer, kleurrijker en gevoelvoller ging klinken. Dat is een ontwikkeling die goed te volgen is op de monumentale box met alle Philips-opnamen van Brendel. De box beslaat zo’n vier decennia, van de late jaren zestig tot zijn muzikale pensioen in 2008.
‘Het meesterwerk vertelt de vertolker wat hij moet doen, niet andersom’
De Weense klassieken zijn altijd Brendels belangrijkste terrein geweest. In de Philips-box van 114 cd’s, die in vier kleinere boxen is verdeeld, zijn 28 cd’s geheel gewijd aan Mozart en hetzelfde aantal aan Beethoven – waaronder twee complete cycli met zijn 32 pianosonates. En beide componisten zijn ook stevig vertegenwoordigd op de 28 cd’s met live-opnamen. Zo zijn er liefst vijf versies te vinden van Beethovens indrukwekkende Hammerklavier Sonate, met het langzame deel van bijna achttien minuten. De live-opname daarvan door de BBC uit 1983 is een magistraal hoogtepunt uit Brendels oeuvre. Dit spel kan niemand onberoerd laten, zelfs zijn grootste criticasters niet. Het is alsof je Beethoven hoort bidden, alsof je in zijn dove hoofd kunt kruipen en daar de stilte ‘hoort’.
‘Als ik tot een traditie behoor’, zei Brendel eens, ‘dan is dat een traditie waarin het meesterwerk de vertolker vertelt wat hij moet doen – niet de musicus die het stuk voorschrijft wat het zou moeten zijn of de componist wat hij had moeten schrijven.’ In die zin bezitten de interpretaties van Brendel altijd een ijzeren logica. Hoor ze, en je krijgt voor dat moment het gevoel dat zo moet. Totdat je iemand hoort die met hetzelfde gezag andere accenten legt. Maar wat Brendel ook doet, hij leidt de luisteraar diep de muziek in.
Brendel blijft een unieke verschijning
Brendels spel is door de jaren heen veranderd, toch hebben geen van zijn vroegere opnamen aan kracht ingeboet. Het zijn interpretaties die staande blijven tegenover de muziekgeschiedenis. Niets doet gedateerd aan. Dat is misschien nog wel het grootste bewijs van zijn meesterschap. Brendel zal ongetwijfeld niet worden vergeten, ook niet nu hij zichzelf heeft gepensioneerd. Juist zijn heldere en uitgesproken keuzes zorgen ervoor dat er altijd plek zal blijven voor zijn opnamen. De Philips-box is er een bewijs van dat de vergetelheid hem niet in de greep zal krijgen. Brendel blijft een unieke verschijning in een overvol pianistenlandschap.
Lees en luister ook
Kijk Jussens spelen Mozart
Top 20 Pianisten
Het meesterwerk Beethovens Keizersconcert
Top 10 Pianostukken voor beginners
Sterk verhaal Beethoven in de cel
Het meesterwerk Mondscheinsonate