Classics To Go | 08 september 2016

Kinderklassiek Dagboek van een cello

Na het leven in een Italiaans woud wordt het hart van een pijnboom de ziel van een cello. Het wil de mensen begrijpen, om mooier muziek te kunnen maken. Op een avond begint hij over zijn bewogen leven te praten tegen een oude man, die het verhaal opschrijft. Maartje van Weegen vertelt het relaas van de cello in woorden en celliste Timora Rosler en het Hexagon Ensemble doen het in muziek in de voorstelling Dagboek van een cello.

De cello wordt verliefd op dezelfde klarinet als Brahms

Honderden jaren oud zijn ze soms, de strijkinstrumenten.
Musici spreken met bewondering en ontzag over hen, alsof het mensen zijn met een eigen wil en karakter. In de nerven van hun hout liggen veel verhalen opgeslagen. Wat zouden ze ons kunnen vertellen als ze konden spreken? Een oude man koopt een mooie cello, die alleen nog maar gepiep en gekras voortbrengt. In een laatste poging om het instrument weer te laten spelen, neemt hij hem mee naar het land waar hij geboren is: Italië. Daar rijdt de oude man op een avond in zijn auto door de uitgestrekte bossen als de kist van de cello openspringt en het instrument tegen hem begint te praten. Hij vertelt over zijn leven als boom, over een minstreel die hem op een middeleeuwse winternacht betovert met zijn liederen, waardoor hij niet liever wil dan ook zingen, hij heeft het over zijn geboorte en jeugd als cello, over een paar van zijn beroemde eigenaren, zoals de componisten Vivaldi en Haydn, over zijn puberteit, over hoe hij smoorverliefd wordt op dezelfde klarinet als Brahms en – uiteindelijk – over het geheim waarom hij geen muziek meer kan en wil maken. Celliste Timora Rosler, begeleid door de blazers en pianist van het Hexagon Ensemble, laat horen hoe dicht de cello bij de menselijke stem ligt, hoe levensecht hij kan zingen, fluisteren en spreken. En Maartje van Weegen leest uit het dagboek, waarin de oude man die bijzondere avond en nacht met de vertellende cello heeft beschreven.

‘In de lente zongen we, in de zomer fluisterden we…’

In de voorstelling van ruim een uur is ook een reis door de muziekgeschiedenis van de lang vervlogen tijden tot vandaag de dag. De cello laat de oude man horen hoe het woud vroeger klonk, toen hij nog geen instrument, maar een boom was. ‘In de lente zongen we, in de zomer fluisterden we, in de herfst huilden we en in de winter droegen onze takken zwijgend het gewicht van de sneeuw.’
De cello brengt zijn kinderjaren door in een weeshuis in Venetië, waar hij met Vivaldi speelt. Hij reist met Joseph Haydn naar Londen, die daar door een telescoop naar de sterren tuurt en de cello vertelt hoe mooi en indrukwekkend het heelal is. Langzaam begint het instrument vat te krijgen op de wereld van de mensen. Hij wordt zelfs verliefd op Klaartje, de klarinet waar ook componist Brahms zoveel van houdt. ‘Ik wilde vreugde en verdriet voelen. En vooral die emotie waarover het in de muziek steeds vaker ging: de liefde… ja, de liefde… Dat moest iets groots zijn… Daar verlangde ik naar.’ Als Klaartje hem verlaat, huilt hij uit bij de piano en Rachmaninov. En ten slotte beleeft hij het meest spannende avontuur van zijn bestaan: de Tweede Wereldoorlog. En dan begrijpt de cello dat mensen mooie zaken kunnen bedenken, zoals muziek, maar tegelijkertijd lelijke dingen kunnen doen. En moet hij de vraag beantwoorden of hij nog wel met hen wil spelen. ‘Misschien’, zegt de oude man, ‘ligt de oplossing bij Bach, de grootvader van alle muzikanten van vandaag.’

‘Voor volwassenen van zeven jaar en ouder’

De familievoorstelling Dagboek van een Cello is ‘voor volwassenen van zeven jaar en ouder’. De cello kijkt naar de wereld om hem heen met de onbevangen en nieuwsgierige blik, die zo karakteristiek is voor een kind, maar juist daardoor biedt het verhaal ook volwassenen wellicht nieuwe inzichten. Celliste Timora Rosler en het Hexagon Ensemble spelen dertien korte klassieke parels van beroemde componisten, maar ook van minder bekende grootheden uit de muziekgeschiedenis. En op zijn reizen belandt de drie eeuwen oude cello in Italië, Engeland, Duitsland, Rusland, Polen en ten slotte Nederland.