Classics To Go | 20 januari 2015

Album van de week Grigory Sokolov

Grigory Sokolov / Deutsche Grammophon © Mary Slepkova

Pianist Grigory Sokolov lijkt op zijn geboortestad Sint Petersburg: steen en schim tegelijk, een grote verbeeldingskracht die opstijgt uit een stevig muzikaal fundament.

‘Elke piano heeft een eigen persoonlijkheid’

Recitals van Grigory Sokolov zijn wonderlijke – vaak zelfs wonderbaarlijke – ervaringen. Loopt hij het podium op, dan beweegt hij met de koddige staccato-motoriek van een opwindpop, maar eenmaal achter zijn instrument, versmelt hij met de toetsen, verdwijnt de houterigheid en klinkt elke noot even soepel als teder. Op zo’n moment hoor je dat Sokolov de dag van zijn optreden uren besteedt aan het één worden met de piano, want – zegt hij – ‘ze hebben allemaal hun eigen persoonlijkheid’. En samen weten ze op zo’n avond van stukken, die je al door en door dacht te kennen, een nieuwe kant te laten zien. Dan ontdek je achter een ogenschijnlijk speelse Mozart ook nog sporen van een diepzinnige geest.

Geboren in de stad van de ongetemde verbeelding

Misschien heeft het ook te maken met de stad waarin Sokolov opgroeide. Toen hij er werd geboren, in 1950, heette die al meer dan een kwart eeuw Leningrad, naar de eerste leider van de Sovjet-Unie, maar in werkelijkheid bleef de oude naam van deze plek, gebouwd als ‘venster op het westen’, altijd rondzingen. Hoe rauw en realistisch de communistische dictatuur ook het dagelijks leven beheerste, hoe graag het ook de sporen van het verleden wilde uitwissen, Sint Petersburg bleef een stad van de verbeelding, steen en schim tegelijk, die zich door niemand laat temmen. In Petersburg woonden grote geesten, zoals de schrijvers Alexander Poesjkin en Nikolai Gogol. Die laatste schreef in zijn roman Dode Zielen: ‘Wijs is de man die geen karakter minacht, maar die met een zoekende blik teruggaat naar de wortels en oorzaken ervan.’ Dat is ook de ziel die rondwaart in het spel van Sokolov. De Rus is altijd bezig de noten en maker ervan te doorgronden. ‘Met de muziek alleen kun je je hele leven toe’, vindt hij.

Nooit twee keer hetzelfde, altijd op zoek

Sokolov is een pianist van de levende muziek. Er staat maar weinig van hem op plaat. Bovendien haat hij eindeloze studio-opnamen. De eerlijkste vorm van muziek is het concert. Daarom koos hij voor z’n eerste album bij Deutsche Grammophon de weergave van een recital zeven jaar geleden in Salzburg. De eerste helft wijdde hij aan het beroemdste kind dat deze Oostenrijkse stad voortbracht: Wolfgang Amadeus Mozart. Zoals gezegd opent Sokolov nieuwe en diepzinnige vergezichten op twee van diens pianosonates. Na de pauze sleept de Rus ons mee in de Préludes van Frédéric Chopin, een muzikale Bijbel van 24 gemoedstoestanden en karaktertrekken, waar je doorheen kan blijven dwalen – en dat geldt ook voor de manier waarop Solokov ze ten gehore brengt. En zoals in Salzburg zal hij ze nooit meer spelen, want elke dag is anders, elke dag is hijzelf anders – altijd op zoek, gravend in de noten, in de verbeelding, net als Gogol.