Album van de week Amerikaanse seizoenen

New Seasons
New Seasons © Rimas Sakalauskas

Astor Piazzolla componeerde een Argentijnse versie van Antonio Vivaldi’s Vier Jaargetijden. Philip Glass deed hetzelfde met zijn American Four Seasons. In het spoor van Glass brengt violist Gidon Kremer de verhouding tussen mens en natuur terug tot de kale essentie.

Natuurkrachten rukken een eenzame ziel uit zijn overpeinzingen

Seizoenen zijn van alle tijden en continenten. Het veranderde klimaat is nu zelfs meer dan ooit een brandpunt van aandacht. Violist Gidon Kremer koestert er een bijzondere interesse voor, getuige zijn eerdere album Eight Seasons, waarop hij Vivaldi zette naast Piazzolla’s Estaciones Porteñas, ofwel de Jaargetijden van Buenos Aires. Daarnaast bestelde hij bij twee componisten ook Russische seizoenen. De hartslag van het leven vinden we terug in de natuur – de verschillende perioden in ons bestaan worden vaak omschreven in termen van lente, zomer, herfst en winter.
new seasonsOp zijn nieuwe album New Seasons speelt Gidon Kremer onder meer The American Four Seasons van Philip Glass. Welk deel welk seizoen verklankt in dit achtdelige Tweede Vioolconcert, dat laat de Amerikaanse componist in het midden. De luisteraar mag zelf kiezen. De acht delen zijn afwisselend voor soloviool en viool met orkest, de viool speelt als het ware een overdenking voorafgaand aan de delen met orkest. Het is alsof natuurkrachten een eenzame ziel uit zijn overpeinzingen rukken. Deze aanpak schept een mooie tegenstelling – als je die zo opvatten mag – tussen het denken (de viool) en de natuurlijke instincten (het orkest) die ons als mens voortdrijven.


kremer-aanbieding


‘Ik kies een blok marmer en hak eraf wat ik niet nodig heb’

Met weinig middelen een maximum aan uitdrukkingskracht bewerkstelligen, dat ideaal verbindt componist Philip Glass en violist Gidon Kremer. Tijdens het schrijven van zijn Eerste Vioolconcert ontdekte Glass halverwege de jaren tachtig dat dit – voor hem – nieuwe genre ‘theatraler en persoonlijker’ was dan andere muzikale vormen die hij al had verkend, zoals het componeren voor piano solo, het schrijven van opera, elektronische muziek en orkestwerken.
Zoals Glass zich na een ontmoeting met de Indiase sitar-speler Ravi Shankar ‘overgaf’ aan het minimalisme, zo lijkt Kremer als violist in toenemende mate kalere klanken te toveren uit zijn instrument, met een voorkeur voor repertoire dat alleen nog gaat over de essentie. De musicus onderstreept zijn muzikale filosofie met een citaat van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin: ‘Ik kies een blok marmer en hak er alles af wat overbodig is.’

Kremer moest de Holocaust ‘zin’ geven

Kremer heeft zich altijd sterk verbonden gevoeld met zijn geboorteland Letland. Al hield hij trauma’s en gemengde gevoelens over zijn jeugd daar. Zijn vader werd gekweld door de herinneringen aan de Holocaust, en besloot dat zijn zoon tot een groot Joods violist moest uitgroeien om de dood en het lijden van zoveel vermoorde familieleden en soortgenoten ‘zin’ te geven. Muziek blijft in de Baltische staten nauw verweven met het bestaan, met overleven, zoals ook in andere Oost-Europese landen. Kremer heeft altijd een lans gebroken voor eigentijdse componisten uit die culturen, als de Est Arvo Pärt en Georgiër Giya Kancheli, die beiden dit jaar tachtig worden. Ook zij zijn op Kremers nieuwe album vertegenwoordigd. Dat is niet vreemd, want zij delen eenzelfde geschiedenis met de violist, en ook hun muzikale taal kenmerkt zich door soberheid. Pärt oogt en componeert als een monnik. Kancheli kreeg niet voor niets de bijnaam ‘de temperamentvolle asceet’. Gedrieën symboliseren ze een muziek die in al zijn eenvoud diep in de ziel doordringt.


glassLees en luister ook