Classics To Go | 13 december 2016

Album van de week Winterse stemmen

Op zijn vorige album Lux bezong Voces8 vooral de warmte en de goddelijkheid van het licht. Een jaar later focust het octet zich op een ander licht: het mooie en verstilde schijnsel van de winter.

Wat Vasks fascineert is ‘de onvoltooide reis van de zingende stem’

‘Melancholie is het geluid van een winterse nacht’, vond de Britse schrijfster Virginia Woolf. Maar een Nederlandse dichter, Bernlef, wekte in zijn gedicht Zwijgende Man dit duistere en stille seizoen misschien wel het mooist tot leven.

Wie wat wil zeggen
heeft winter nodig
kale takken zonder blad
Spoor van vogels niet
hun fluiten water
ongenaakbaar hard en glad

In de winter kun je je nergens meer achter verschuilen. De wind huilt over de sneeuwvlakten, zoals de stemmen van Voces8 dat doen in het werk Plainscapes van de Letse componist Peteris Vasks. De kale eenzaamheid van het witte landschap wordt versterkt door de viool van Mari Samuelsen en de cello van haar broer Hakon. Totdat uiteindelijk in de muziek de eerste vogels weer te horen zijn, en de lente opnieuw lijkt te beginnen. Vooral de sterren inspireerden Vasks, in zijn kluizenaarschap in Letland. ‘Ik wil zien hoe ver de horizon reikt’, zegt hij. ‘De natuur is niet voor ons gemaakt. Zij blijft van zichzelf, net zoals muziek. Wat mij fascineert is de onvoltooide reis van de zingende stem, het oneindige dat voortvloeit uit de muziek, en het gevoel dat iets nooit compleet is.’ Een gevoel dat Voces8 in Plainscapes oproept, door lange lijnen die nergens beginnen en nergens eindigen. De stemmen worden ongrijpbaar.

Voces8 geeft elke noot een adem van eeuwigheid

Zoals in de winter alles traag verglijdt en oplost, zo vergaat het ook de stemmen van Voces8. Het lijkt op ademen in de vrieskou: even is er die sliert van lucht, zichtbaar en tastbaar, maar net zo plotseling verdwijnt hij ook weer – opgenomen in de stilte. Het mooie van deze zangers is dat ze het breekbare en ijle van de winter nabootsen. Hun klank is van kristal, koud en helder, maar tegelijkertijd brandt hun toon, want vrieskou voelt nu eenmaal als vuur. Het belangrijkste kenmerk van de drie albums van Voces8 is de dromerige stijl. Het ensemble bezong de nacht op Nightscapes, het licht op Lux, en ligt er Winter – een logisch vervolg dat licht en nacht ineen laat vloeien, zoals in The Darkness is no Darkness van Judith Bingham. Zelf vergeleek ze het lied met een liefdesverklaring.
Het nieuwe album is een mooie mengeling van oud en nieuw. Het eigentijdse For now I am winter van de IJslanders Olafur Arnalds en Arnor Dan Arnarson wordt gevolgd door Jan Sandströms versie van Es ist ein Ros entsprungen, de vroeg 17^de-eeuwse canon van Michael Praetorius. Hier en daar wordt het moderne wintergevoel aangevuld met dat van inmiddels gestorven componisten. Maar door Voces8 krijgt elke noot een soort adem van eeuwigheid. Plotseling maakt het dan even niet meer uit en valt het leeftijdsverschil tussen de gezangen weg. De winter is van alle tijden.