Focus Ludovico Einaudi

Voor al die hypnotiserende herhalingen in zijn muziek hoefde Ludovico Einaudi het muzikale wiel niet opnieuw uit te vinden. De geschiedenis kent er genoeg voorbeelden van. Stap maar een willekeurige Italiaanse kerk binnen waar nog Gregoriaans gezongen wordt. De lijnen lijken eindeloos op te stijgen, als kalm klapwiekende vogels op de thermiek. ‘In het lichaam’, zei Einaudi eens, ‘wil ik met mijn melodieën een gevoel van vervoering, van roes oproepen.’
In een wereld waar de mens dagelijks aan tienduizenden indrukken blootstaat is eindeloos herhalen de enige manier om nog achter de ogen en oren en door de huid van mensen te dringen. Dat heeft Einaudi intuïtief goed begrepen. ‘Repeterende klanken wekken verlangens op. Toen ik met mijn eerste pianomuziek bij mijn uitgever kwam, zei hij: “Je kan beter iets anders gaan doen, hier zal niemand naar luisteren.” Maar ik vind dat je moet doen waarin je gelooft, ongeacht wat de buitenwereld ervan denkt.’

Vraag welke musicus dan ook, en niemand kan precies uitleggen waarom Einaudi zoveel luisteraars trekt. Dat zijn muziek een diepere laag in het lichaam aanboort, is de meesten wel duidelijk, maar hoe en waarmee de Italiaan dat doen, blijft een mysterie. Misschien heeft het te maken met wat de pianist Frédéric Chopin eens zei: ‘Eenvoud is het hoogste doel, dat bereikbaar wordt als je alle problemen hebt overwonnen. Nadat je een grote hoeveelheid noten en nog meer noten hebt gespeeld, dringt de eenvoud zich naar voren als de grootste beloning die de kunst je kan schenken.’

In de huidige wereld van overvloed steekt het verlangen naar eenvoud de kop op, naar iets wat klopt met de regelmaat van een hartslag. Niet voor niets groeide – in Nederland althans – Canto Ostinato van Simeon ten Holt onder oud én jong uit tot een cultwerk.

Einaudi vertegenwoordigt dezelfde minimale stroming. Niemand zal tegen de Italiaanse pianist en componist dezelfde woorden bezigen als de Habsburgse keizer deed tegen Mozart bij een repetitie van de opera Entführung aus dem Serail: ‘Beste man, dit kunnen mijn oren niet aan. Er zitten teveel noten in.’
De laatste grote doorbraak van Einaudi kwam met de filmmuziek bij de Franse bioscoophit Intouchables, de komedie over een Senegalese werkloze kruimeldief die de verzorger en vertrouweling wordt van een gehandicapte rijkaard in Parijs. Dit succesvolle team – de twee regisseurs, de zwarte acteur Omar Sy en componist Einaudi – heeft vorig jaar de handen ineen geslagen voor een nieuwe film, Samba, over een illegaal die zich probeert te handhaven in Frankrijk. Tegenover die onderkant van de samenleving staat een generatie managers, die welvarend maar ook afgebrand is. Personages die, schrijft de filmrecensent in Dagblad Trouw, ‘op zoek zijn naar de zin van het leven’. En dat laatste lijkt nu ook precies hetgeen Einaudi in zijn muziek doet.

Lees en luister ook

• Album van de week Elements van Einaudi

• In de spotlights Remy van Kesteren

• Kijk The Chopin Project

• Playlist Piano Soundscapes

• In de spotlights Max Richter

• Muziek en Pianoles van Chilly Gonzales