Classics To Go Classics To Go |

Sterk verhaal Affaire in geheimschrift

Vijftig jaar lang bleef de Lyrische Suite van Alban Berg een raadsel. Toen bleek het een geheime liefdesverklaring aan zijn minnares.

Het gebeurde in mei 1925. Voor het eerst in zijn leven kreeg componist Alban Berg breed erkenning en lof voor zijn werk. Bij een festival in Praag werden delen van zijn opera Wozzeck uitgevoerd. ‘Mijn hoofd staat in brand’, schreef hij in een brief aan zijn vrouw Helena. Doorgaans reisde zij met hem mee. De twee hadden het goed samen. Een vriend beschreef hen als ‘het volmaakte echtpaar.’ Ze waren elkaar toegewijd. ‘Hun band leek op dat zeldzame verschijnsel dat we allemaal nastreven: een ideaal huwelijk.’ Dat was de stand van zaken toen de 40-jarige Berg afreisde naar Praag.
Daar verbleef hij bij de zwager van een van zijn vrienden, grootindustrieel Herbert Fuchs-Robettin, die getrouwd was met de beeldschone 29-jarige Hanna. Tussen de oudere componist en de jonge moeder van twee kinderen ontwikkelde zich een korte verhouding in de week dat Berg in Praag logeerde. Zelf schreef hij later aan haar over ‘een zaligmakend halfuur’. Uit veel later opgedoken brieven blijkt dat Berg het zwaar te pakken had van de flirterige Hanna. En die hartstocht vond tenslotte een uitweg in de Lyrische Suite. Niemand die het wist, alleen beide geliefden.
Berg stuurde Hanna een speciale partituur, waarin hij alle verwijzingen naar hun korte affaire bij de zes delen had beschreven: de vrolijke opening, een liefdevol portret van Hanna en haar kinderen, de liefdesverklaring, een scène van hartstocht, de kwellingen van de volgende dagen en nachten en in het slotdeel het wegsterven van de componist in liefde, verlangen en verdriet. Bij dat laatste Largo desolato deed Berg ook nog het sonnet De profundis clamavi uit de bundel Les fleurs du mal van de Franse schrijver Charles Baudelaire, waarvan de eerste strofe veelzeggend is:

‘Jou, ene, die ik min, wil ik om deernis smeken,
uit grauwe diepte waar mijn hart in vallen kon.
Een doods heelal drijft op de loden horizon
waaraan bij nacht naast afschuw laster af zal steken.’

lk bergIn de muziek verwerkte Berg zijn initialen en die van Hanna, en de getallen die volgens hem bij hen hoorden: tien en drieëntwintig. Het zijn maar een paar van de talrijke verwijzingen. Zo citeert Berg muziek uit Wagners Tristan und Isolde, een opera waarin de held ook de vrouw van een ander begeert, en bovendien geïnspireerd door de affaire tussen Wagner en Mathilde Wesendonk, de echtgenote van een van zijn weldoeners.
Vanaf het verschijnen van de Lyrische Suite in 1927 hing er altijd een raadselachtige sfeer omheen. Bergs leerling Theodor Adorno noemde het werk een ‘latente opera’, omdat het klonk alsof er een verhaal achter zat. Die vermoedens werden pas een halve eeuw later bevestigd toen een nazaat van Hanna – een jaar na het overlijden van Bergs weduwe Helena – de wereld liet kennismaken met de partituur die Berg aan zijn minnares had gestuurd. Het grote geheim achter de Lyrische Suite was eindelijk onthuld.

heartbreak-playlist_shutterstock_196103672-_credit_zimmytws_446x446_220x220Lees en luister ook