Joost Galema | 13 november 2014

Favorieten van Dieuwertje Blok

Dieuwertje Blok © Wiebke Wilting

Ze presenteert het klassieke muzieknieuws in Podium op Radio4, maar deze dagen staat Dieuwertje Blok vooral in de schijnwerpers als het gezicht van het Sinterklaas Journaal. De eerste uitzending dit jaar was breaking news, vanwege alle commotie rondom zwarte piet.

Kurt Weill – Liebeslied uit Die Dreigroschenoper (1928)

‘Met Die Dreigroschenoper viel ik als kind in slaap. Die zweefde door het huis wanneer de kinderen in bed lagen. Mijn ouders bezaten alle muziektheaterstukken van Kurt Weill en Bertold Brecht. Ik ken ze allemaal – zoals de Britten zeggen – by heart. In Nederland zit het in je hoofd, in Engeland in je hart. Bij mij in beide. Zoals het Liebeslied uit Die Dreigroschenoper. ‘Siehst du den Mond über Soho?’, zegt de schurk Mackie Messer. Zie je de maan boven Soho? ‘Ich sehe ihn, Lieber’, antwoordt zijn meisje Polly. ‘Fühlst du mein Herz schlagen, Geliebter?’ Ze ziet het en vraagt hem of hij haar hart voelt slaan. Mooi, vooral in de uitvoering met zangeres Lotte Lenya, de vrouw van Kurt Weill, die overigens niet in dit duet zingt. Zijn speelde de rol van Jenny in de Dreigroschenoper. Ze zingt weliswaar niet mooi, maar haar stem heeft zoveel karakter. Er zitten rafelranden aan die opera: dit gaat over echte mensen, een groot verschil met veel opera’s van voor die tijd. Het is volks, dat sprak ook mijn ouders aan.’

‘Liebeslied’ vanaf 7’40”

Igor Stravinsky – Le sacre du printemps (1913)

‘Mijn vader draaiden wel Histoire du Soldat van Stravinsky. In mijn puberteit las ik Muziekexpress en luisterde op mijn kamer naar de liedjes van Bob Dylan en Jimi Hendrix. Maar op een dag – vraag me niet hoe ik er kwam – zat ik in het Concertgebouw en liet me van de voeten blazen door de Sacre. Het was alsof ik mijn leven voorbij hoorde komen: Stravinsky gaf een stem aan de woelige tijd die ik doormaakte. Hij is ook een van de weinige componisten die ik altijd herken. Voor het eerst vond ik klassieke muziek mooi. Stravinsky deed me in zijn grenzeloosheid denken aan mijn popicoon Joni Mitchell: beiden verklanken een soort vrijheid. Bij het horen van hun muziek opent zich iets, ik krijg er adem en lucht van.’

Philip Glass – Façades uit Glassworks (1981)

‘Begin twintig ontdekte ik het werk Glassworks van de Amerikaan Philip Glass, een stuk dat hij schreef om het grote publiek te laten kennismaken met zijn minimal music. Het ontroerde me tot tranen toe, zonder dat ik begreep waarom. Sindsdien ben ik een Glass-evangelist. Het grappige is: mijn dochter blijkt ook een enorme Glass-fan, zonder dat ik daarop enige invloed heb gehad. Dat zulke simpele noten mensen zo diep kunnen raken. Of zou het juist daarom zijn? Z’n muziek heeft iets biologerends, mijn gemoed keert zich naar binnen.’

Wolfgang Amadeus Mozart – Andante sostenuto uit Vioolsonate nr.17 (1778)

‘Deze muziek beluisterde ik vaak tijdens de laatste maanden van mijn eerste zwangerschap. Bij mijn zusje hoorde ik het stuk voor het eerst. Mijn zwager had alle muziek van Mozart. Het maakte ook indruk op de ongeboren baby, want wanneer Sammy als kind moeite had om in slaap te komen, liet ik haar dit beluisteren op de discman. Dat was de enige remedie. Dan droomde ze vrijwel meteen weg. De muziek heeft een slaaplied-achtige lichtheid, die haar rust bracht. Onlangs zocht ik de cd weer op, maar het doosje was leeg. Misschien zit die schijf nog in de discman, maar ook die is verdwenen.’

Franz Schubert – Andante con moto uit Pianotrio nr.2 (1827)

‘Dit is de lievelingsmuziek van mijn moeder, een vrouw van wie ik zou willen dat iedereen haar had gekend. Mijn vader liet het horen tijdens haar begrafenis. Ze luisterden er graag samen naar, in de uitvoering van het Beaux Arts Trio. Ik heb vele vertolkingen geprobeerd, maar nooit een mooiere gevonden. Er schemert een grote lichtheid in door, maar ook wel iets tragisch op de achtergrond. Dat paste wel bij mijn moeder. Ze kwam uit een Joods kleinkunstmilieu, haar familie is geteisterd door de nazi-haat in de oorlog, maar ze heeft ons – haar kinderen – nooit willen belasten met slachtofferitis. Ze lachte om niet te hoeven huilen. Ze zong altijd en maakte veel grappen met ons. Dan bedacht ze dat het komisch zou zijn om een theemuts op haar hoofd te zetten om ons aan het lachen te maken als wij thuiskwamen uit school. Ging plotseling de deurbel. Stond er een vertegenwoordiger op de stoep. “Waarom staat die man me zo vreemd aan te kijken?” dacht ze dan. Had ze die theemuts nog op. Mijn moeder bezat veel zelfspot, ze kon goed om zichzelf lachen. Door die houding bleef ze ook wel een raadsel voor ons. Dat heeft deze muziek van Schubert ook: lichtheid met een tragische ondertoon.’